HISTORISCHE KRING BOEKELO USSELO TWEKKELO
GERHARD KLEINE WIECHERINK VERTELT……….DEEL 1
Over zijn leven op de boerderij ’t Mös en in Usselo.
Hij woont met zijn vrouw Mini op de boerderij ’t Mös aan de Haaksbergerstraat in Usselo. Hij wordt ook wel Gerhard van ’t Mös of Schoolherm’s Gerhard genoemd.
Hij woont er vanaf zijn 3e jaar. De bungalow bij ’t Mös waar Gerhard en Mini wonen staat er nu 23 jaar.
’t Mös betekent laag gelegen gronden. De boerderij had akkerland op de es en grasland rond de boerderij. Vroeger was het een proefboerderij en was eigendom van Gijs Lasonder. Die liep rond met een bolhoed op, en tegelijk klompen aan. Op de boerderij ’t Mös was Lammers de baas, ook wel genoemd lang’n Jan-Heenik. Met behulp van de Wönners werd het werk gedaan.
Daarna heeft zoon Gerrit Lasonder alle bezittingen geërfd. Na deze vererving heeft hij de Twentse Landbouw Organisatie opgericht,
(later provinciaal de OLM). Daarna is op de boerderij ’t Mös het boeren in eigen beheer beëindigd, en werd het een proefboerderij onder leiding van een zetboer, tot 1930 toen Gerhard er kwam wonen met zijn ouders en opa.
Gerrit Lasonder was landgoedeigenaar en handelaar in effecten. Uiteindelijk is hij overal af gekomen, omdat hij in de 2e wereldoorlog verkeerde politieke keuzes heeft gemaakt, en ook nog een Duitse vrouw heeft getrouwd. De overheid heeft hem na de oorlog alles afgenomen.
De bewoners konden de boerderijen later in de jaren 60 kopen.
Deze verkoop werd geregeld door de rentmeester der Staatsdomeinen.
Hij had in het begin 11 boerderijen, en veel grond in Driene waar nu de UT is gevestigd, en de koepel bij de es. Dat was een tijdelijke woning van Lasonder toen alles in de stad verbrand was bij de stadsbrand van Enschede in 1862. Later was het zijn theehuis.
Zijn woning stond midden in de stad tegenover Hotel De Graaf.
Na de oorlog heeft mevr. Lasonder een huisje toebedeeld gekregen aan de Bruggemorsweg. Ze is in armoede gestorven.
Usselo begon vroeger bij de Dennenweg. Door annexatie van de gemeente Lonneker door Enschede in 1934 werd Enschede groter en door de groei van de stad de omliggende buurtschappen kleiner.
De school in Usselo stamt uit 1766. Het huidige schoolgebouw is het 4e gebouw in deze geschiedenis.
Door uitbreiding van de stad kwamen de nieuwe woonwijken steeds dichter bij de Usselerschool, waardoor er een leegloop ontstond.
Met als gevolg dat de school te weinig leerlingen kreeg om nog te blijven bestaan op dezelfde plaats aan de Usselerschoolweg.
Toen Gerhard naar school ging (omstreeks 1934), zaten er ± 150 leerlingen op de school.
Toen de gemeente Enschede begin jaren 80 van de vorige eeuw de school wilde sluiten, kwam de hele Usselose bevolking in opstand.
Er werd een actiecomité opgericht en uiteindelijk werd door de Raad van State beslist dat de school mocht blijven bestaan. Met hulp van STAWEL (St. Agrarisch Welzijn) omdat dit een rechtspersoon was,
is dit toen gelukt. Dat was in 1985.
Toen in de nieuwe wet op het onderwijs er ook kleuteronderwijs moest plaatsvinden op een basisschool, voldeed deze school niet meer aan de eisen en werd besloten tot verplaatsen van de school naar de kern van Usselo met nieuwbouw.
Er is in Usselo al meer dan 100 jaar een School en Volksfeest geweest. Maar door problemen binnen dat bestuur is dat in 1993 opgeheven. Op dat zelfde moment of iets daarna heeft een andere groep mensen uit Usselo de draad opgepakt om toch een feest voor Usselo te organiseren. Er werd een stichting opgericht, om dit samen met de omliggende buurtkringen, de Usselerschool, en de peuterspeelzaal van de grond te krijgen wat toen ook gelukt is.
Volgens Gerhard is zo’n feest voor een dorp als Usselo belangrijk voor de saamhorigheid binnen de gemeenschap.
Rond 1900 was in Usselo 1 bakker (ter Horst), 3 kruideniers (Hannink, Scholten op het richtershoes en ‘n Kremer), 2 smederijen en 3 café’s (Hannink, Bornebroek en Bos-Mans).
Bos-Mans (waar nu de Westerval is) was het danscafé en daar is in het begin ook het School en Volksfeest gehouden. Hier stond ook een windmolen bij, deze was van Bos-Hennik.
Bij Kerkenbruggert (fam. Leefers) was vroeger een soort herberg waar je ook paarden kon stallen en kon overnachten.
De grond waar nu de begraafplaats is heet de Hölsbroak. De gronden zijn gekocht van Kerkenbruggert (Leefers). Over het straatje naar de begraafplaats is door Leefers toen het recht verleend om deze te gebruiken om bij de begraafplaats te komen
Deze was eigenaar van die boerderij, die toen was verpacht aan
De Höls, vandaar die naam.
Dit moet zijn geweest omstreeks 1905-1910.
Daarvoor was de begraafplaats achter de kerk.
De kerk in Usselo bestaat 163 jaar. De laatste dagen van de oorlog in 1945 is het eerste kerkgebouw gebombardeerd. Daarna is de huidige gebouwd. In 1838 heeft markenrichter Gerrit Scholten de eerste aanzet gegeven tot oprichting van de kerk. De markenrichter deed rechtspraak in een marke. Hij was een belangrijk man in die tijd.
De buurtkring Usselo bestaat nu 106 jaar en er is nog een andere instantie in Usselo de Armenstaat Usselo, voorheen de Usselermarke en is al 657 jaar oud. Een club die nu nog weinig activiteiten heeft maar wel met nog wat bezittingen. Voor dat de Sociale dienst bestond, voorzag deze in de taak om de sociaal minder bedeelden wat te helpen.
De Marke bezit ook grond, en verhuurt die weer. Als van die grond wat afgestaan moet worden (b.v. industrie, woningbouw of wegenaanleg) dan wordt van de opbrengst weer andere grond gekocht.
(Volgende maand gaat het verder….)